در ميان فرزندان امام كاظم -عليه السلام- بعد از حضرت رضا -عليه السلام- حضرت معصومه -سلام الله عليها- از نظر علمى و اخلاقى، والا مقام‌ترين آنان است.
حضرت معصومه -سلام الله عليها- در خاندانى كه سرچشمه علم و تقوا و فضايل اخلاقى بودند، نشو و نما يافت. پس از آنكه پدر بزرگوار آن بانوى گرامى به شهادت رسيد، فرزند ارجمند آن امام يعنى حضرت رضا -عليه السلام- عهده‌دار امر تعليم و تربيت خواهران و برادران خود شد و مخارج آنان را نيز متكفل شد. در اثر توجهات زياد آن حضرت هر يك از فرزندان امام كاظم -عليه السلام- به مقامى شامخ دست يافتند و زبانزد عام و خاص گشتند.
آنچه مسلم است اين كه در ميان فرزندان امام كاظم -عليه السلام- بعد از حضرت رضا -عليه السلام- حضرت معصومه -سلام الله عليها- از نظر علمى و اخلاقى، والا

این مجموعه به دنبال بازشناسی جلوه هایی از شخصیت حضرت فاطمه معصومه(س) و معرفی آن به مشتاقان «الگوطلب» و «نمونه خواه» است.
 
در میان شهرهای ایران، شهر مقدس قم موقعیت ممتاز و برجسته ای دارد؛ زیرا از یک سو، بارگاه ملکوتی و حرم مطهر حضرت معصومه(س)، دختر گرامی امام موسی بن جعفر(ع) و از سوی دیگر، حوزه علمیه قم، پایگاه نشر اندیشه های اسلامی و علوم و معارف اهل بیت(ع) و بزرگترین مرکز علمی و فرهنگی جهان تشیع در این شهر قرار گرفته اند. 
 

سراى «موسى بن خزرج » كه حضرت معصومه (س) چند صباحى در آنجا به سر برد، به مدرسه معروف «ستيه » است.

اين سرا در محله «ميدان مير» وسط شهر قم در يكى از محله هاى قديمى بود و عبادتگاه آن حضرت به نام «بيت النور» در وسط آن، قرار داشت.

موسى بن خزرج پس از رحلت آن بانوى گرانقدر، محراب ايشان را به همان حال باقى گذارد، و ديگر نقاط خانه خويش را نيز به احترام ايشان، مسجد كرد.

اصل محراب فاطمه معصومه (س) كه در نزد عوام به «تنور» مشهور است تاكنون پابرجاست و مردم از قديم الايام تاكنون براى تيمن و تبرك و خواندن زيارت و دعا بدان جا مى روند.

محراب مزبور كه غرفه كوچكى بيش نبوده، تجديد بنا شده و به صورتى زيبا در آمده است.

تاریخ چشم به راه فاطمه ای دیگر است. انتظار به سر می اید و شمیم دلنوازی، خانه ی خورشید را فرامی گیرد. خنکای حضور دوباره ی فاطمه (س) در فضای مدینه جاری می شود و کوثر فاطمی، جوشیدن می گیرد. به کوچه باغ های حرم تو پناه می آورم و در سایه سار ملکوتی آن، نفسی تازه می کنم. کنار نهر استجابت می نشینم و قطره ای می شوم در آبی زلال اشک های زائرانت. ضریح نورانی ات را در آغوش می گیرم و از بین شبکه های آن، مزار مطهر تو را تماشا می کنم. باورم نمی شود! ایا به این سادگی به زیارت تو آمده ام! تو که زیارتت هم سان زیارت یاس گم شده ی مدینه است!

حضرت فاطمه معصومه (س)، روز اول ذی قعهده سال 173 هجری در شهر مدینه چشم به جهان گشود. این بانوی بزرگوار از همان آغاز در محیطی پرورش یافت که پدر و مادر و فرزندان، همه به

طى سالها تحقيق، كتابها و مقاله‏هاى متنوعى پيرامون زندگى‏حضرت فاطمه معصومه(س) نگارش يافته است; اما عموم اين نوشته‏ها برگرفته ازمطالبى است كه به طور صريح در متون تاريخى و انساب ثبت‏شده است.
اين نوع‏استفاده از منابع موجب شده تا يافته‏هاى نويسندگان غالبا پيرامون سه محور ثابت(زمان تولد، سفر به قم و رحلت) متمركز شود.
به اين دليل گاه به برخى كتب‏پيرامون زندگى اين بانوى بزرگوار برمى‏خوريم كه از صدها صفحه تنها صفحات انگشت‏شمارى به بيان زندگى وى اختصاص يافته است و نويسندگان به ناچار مباحث مربوط به‏قم، كرامتها و ... را بر مطالب خود افزوده‏اند.

حال آنكه به نظر مى‏رسد بارويكرد مجدد به موضوعات پيرامونى مى‏توان گستره تحقيق درباره زندگى فاطمه‏معصومه(س) را وسيع‏تر كرد و دورنمايى هر چند ضعيف از شخصيت اخلاقى، تربيتى وعلمى وى فرا روى زائران اين بانوى بزرگوار قرار داد.
وسعت اطلاعاتى كه بتواند در ترسيم اين دورنما ما را يارى كند، زمانى نمودمى‏يابد كه بدانيم غالب وقايع زندگى به دليل وضوح و روز مره بودن مورد توجه‏قرار نگرفته و ثبت نشده‏اند.
از اين جمله‏اند: آداب تولد، خواندن اذان و اقامه، مراسم نامگذارى، تعليم و تعلم، رفت و آمد به نزد پدر و برخوردهاى روزانه، حضوردر متن حوادث روزگار، ارتباط با برادران و خواهران، آداب معاشرت، حضور در جمع‏زنان و محافل علمى خصوصا كه خانه‏هاى اهل بيت همواره محل رجوع نيازمندان از هرقسم (فكرى، علمى، مالى و حتى سياسى) بود كه بر طرف كردن آن نيازها ديگر اعضاى‏خاندان را نيز خواسته يا ناخواسته در متن حوادث قرار مى‏داد.

عوامل قرب الهي

بدون ترديد از عوامل مهم قرب به خداي متعال محبت و دوستي پيامبر اكرم حضرت محمد(ص) و امامان معصوم(ع) و فرزندان و ذراري آن بزرگواران است.
اين موضوع مستفاد از قرآن و سنت است؛ اما از قرآن، آيات زيادي بر آن دلالت دارد و روشن ترين آيات، اين آيه شريفه است كه مي فرمايد: «قل لا اسئلكم عليه اجرا الا الموده في القربي»(1)، اي پيامبر! به مردم بگو من از شما درخواست هيچ اجر و مزدي براي رسالتم نمي كنم، جز محبت و دوستي با خويشانم.»
روايات زيادي هم در اين زمينه وارد شده است كه مضمون آنها اين است كه پيامبر اكرم و امامان(ع) از مردم خواسته اند كه با فرزندان آنان دوستي نمايند. ما يك روايت را در اينجا ذكر مي كنيم.
از پيامبر اكرم(ص) روايت شده است كه فرمودند: «احبوا الله لما يغذوكم من نعمته و احبوا في لحب الله و احبوا ذريتي لحبي اياهم(2)؛ خدا را دوست بداريد به خاطر نعمت هايي كه به شمار ارزاني داشته است و مرا هم دوست بداريد به جهت دوستي با خدا (چون من پيامبر الهي هستم) و با فرزندان من دوستي نماييد، چون من آنها را دوست دارم.»

حضرت معصومه(س) یکی از بانوانی است که از محضر پدر بزرگوارش بهره های فراوان برده و همین طور از برادر بزرگوارش حضرت رضا(ع) استفاده برده، و به صورت های مختلف از علوم بدست آورده برای هدایت جامعه بهره برداری نموده است.

گاه در نبود پدر به پرسش شیعیان جواب می داد، و آنچنان آنها را قانع می نمود که مدال بلند «فداها ابوها؛پدرش فدایش باد»را از پدرش دریافت نمود.

و گاه به صورت نقل حدیث آن علوم را از خود به یادگار گذاشته است، چرا که او به خوبی از پیامبر اسلام آموخته بود که فرمود: «من تعلّم حدیثنی اثنین ینفع بهما نفسه او یعلّمها غیره فینتفع بهما کان خیراً له من عبادة ستین سنةً؛( کسی که دو روایت بیاموزد و خود از آن بهره برد و یا به دیگری بیاموزد، تا او سود برد، برایش از عبادت شصت سال بهتر خواهد بود.» لذا هم خود احادیث فراوان را از پدر و برادر بزرگوارش فرا گرفت و هم با همه اختناق و سختگیریها روایاتی را برای مردم نقل نموده است.